«Βολές» εναντίον του υπουργού Μεταφορών Χρήστου Σπίρτζη εξαπέλυσε ο τέως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ΟΑΣΑ, Γρηγόρης Δημητριάδης, ο οποίος, στην αποχαιρετιστήρια επιστολή του, προειδοποιεί ότι η οικονομική κατάσταση του ομίλου είναι οριακή, με κίνδυνο τη μη καταβολή της μισθοδοσίας και τη μη πληρωμή άλλων ανελαστικών δαπανών για την ασφαλή κίνηση των συγκοινωνιακών μέσων.

Μάλιστα, όπως υποστηρίζει, οι φορείς έχουν καταθέσει ότι οι ανάγκες επιπλέον κρατικής χρηματοδότησης, για να βγει η χρονιά, είναι 29 εκατ. για την ΟΣΥ (λεωφορεία – τρόλεϊ) και 11 εκατ. για τη ΣΤΑΣΥ (μετρό – τραμ – ηλεκτρικός).

Οι βολές του κ. Δημητριάδη εναντίον του κ. Σπίρτζη έχουν να κάνουν, κυρίως, με τις δωρεάν μετακινήσεις την περίοδο του δημοψηφίσματος. Ενδεικτικό είναι ότι, για το 2016, ο ΟΑΣΑ θα παρουσιάσει έλλειμμα 100 εκατ. ευρώ. 

Αιτίες της κατάρρευσης, σύμφωνα με τον κ. Δημητριάδη, ενώ το 2014 ο Όμιλος είχε σταθεροποιηθεί, είναι οι ακόλουθες:

1. Μείωση της επιδότησης κατά € 14 εκ.

Ο Όμιλος το 2014 απορρόφησε μείωση κρατικής επιδότησης κατά € 58 εκ, ενώ το 2015 θα απορροφούσε νέα μείωση € 14 εκ. με τις εμπροσθοβαρείς δράσεις της αναδιοργάνωσης (Μεσοπρόθεσμο: 2013: € 158 εκ. / 2014: € 100 εκ. / 2015 και έπειτα: € 86 εκ. ετησίως).

2. Απώλειες € 1-2 εκ. το μήνα από την αύξηση του ΦΠΑ από 13% σε 23%.

Ο Όμιλος αποδίδει το ΦΠΑ, χωρίς να έχει αναπροσαρμόσει τις τιμές. Θα μπορούσε να το απορροφήσει, αν δεν προέκυπταν τα παρακάτω (3) έως (6).

3. Απώλεια εσόδων € 9,5 εκ. από τις δύο εβδομάδες δωρεάν μετακινήσεων (Ιούλιος 2015),συμπεριλαμβανομένων των διαδρομών από/προς αεροδρόμιο για τουρίστες και χωρίς σχετική εισήγηση των αρμόδιων υπηρεσιών.

4. Λιγότερες εισπράξεις € 20,5 εκ., σε σχέση με πέρυσι από οφειλές υπουργείων.

Διαχρονικό πρόβλημα είναι η είσπραξη οφειλών από υπουργεία. Αν εισπράττονταν τα πραγματικά ποσά, ο Όμιλος θα ήταν υγιέστατος και θα μειωνόταν δραστικά η κρατική επιδότηση. 

Το Υπ. Εργασίας έχει εκκρεμότητες από το 2011. Για το 2015 δεν έχουν υπογράψει ακόμα συμβάσεις με τον ΟΑΣΑ, όπως ορίζει ο νόμος, τα υπουργεία Εργασίας, Παιδείας, Προστασίας του Πολίτη, Ναυτιλίας και Εθνικής Άμυνας, τα οποία ασκούν κοινωνική πολιτική προσφέροντας δωρεάν ή με μειωμένο κόμιστρο μετακίνηση σε κοινωνικές ομάδες που ορίζουν (ΑΜΕΑ, σώματα ασφαλείας, άνω των 65 ετών, πολύτεκνοι, φοιτητές κλπ).

Επιπλέον, από 01/01/2016, ο νέος Ν. 4337/2015 υποχρεώνει τον ΟΑΣΑ να διακόπτει τη δωρεάν ή με μειωμένο κόμιστρο μετακίνηση για «όσο χρονικό διάστημα το αντισυμβαλλόμενο Υπουργείο δεν καταβάλλει το σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης, αντίτιμο ή τη διαφορά του κομίστρου από την πίστωση αυτή.»

5. Απώλειες περίπου € 3 εκ. το μήνα από την οριζόντια δωρεάν μετακίνηση των ανέργων.

Στο σημείο τέσσερα προστίθεται από τον Ιούλιο και η χωρίς κριτήρια δωρεάν μετακίνηση των εγγεγραμμένων στον ΟΑΕΔ. Ούτε για αυτή την κατηγορία δικαιούχων έχει υπογραφεί σύμβαση.

Επίσης, δεν εισακούστηκαν από το Υπ. Μεταφορών οι συνεννοήσεις με το Υπ. Εργασίας για πιο στοχευμένες εναλλακτικές, ώστε να μην γίνεται κατάχρηση του μέτρου.

6. Αύξηση εισιτηριοδιαφυγής, λόγω αδυναμίας ελέγχων από την ΟΣΥ.

Η ουσιαστική κατάργηση των «εθελοντών ελεγκτών» της ΟΣΥ, χωρίς αντικατάσταση από εναλλακτικό μηχανισμό όπως προβλέπει η αναδιοργάνωση, αύξησε την εισιτηριοδιαφυγή. Έχουν απομείνει 25 ελεγκτές για ένα δίκτυο 272 γραμμών, με πάνω από 12.000 δρομολόγια ημερησίως.

Ο Όμιλος ΟΑΣΑ κατέθεσε σχέδιο προϋπολογισμού, με έλλειμμα € 100,7 εκ. για το 2016 στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους με βάση τις παραπάνω πολιτικές και ότι η αναδιοργάνωση δεν προχωρά. 

Το Σεπτέμβριο 2013 τα έσοδα του Ομίλου ήταν € 19,5 εκ, και τον ίδιο μήνα του 2014, όταν μειώσαμε τις τιμές, τα έσοδα ήταν € 19,8 εκ. Τον Σεπτέμβριο 2015 τα έσοδα έπεσαν σε € 17,0 εκ, αν και οι τιμές ήταν οι ίδιες με τον περυσινό αντίστοιχο μήνα (και πλέον αποδίδουμε ΦΠΑ 23% αντί για 13%). Αν δεν είναι προσιτές οι τιμές, οι πολίτες δεν θα χρησιμοποιήσουν τα Μέσα.

Επομένως, δεν είναι μόνο οι τιμές που καθορίζουν τα έσοδα, αλλά η γενικότερη πολιτική που ασκείται στις συγκοινωνίες. Αν δεν πετύχει η αναδιοργάνωση, τότε κινδυνεύει η λειτουργία των αστικών συγκοινωνιών και ο δημόσιος χαρακτήρας τους. Δεν είναι λύση να μεταφερθεί η λειτουργία των συγκοινωνιών στους δήμους ή σε ιδιωτικούς φορείς που ενδιαφέρονται μόνο για γραμμές «φιλέτο» ή για να βάλουν χέρι στην κρατική επιδότηση.

Η επιστολή του Γρηγόρη Δημητριάδη

Ολοκληρώνοντας την παρουσία μου στη διοίκηση των Συγκοινωνιών Αθηνών (Όμιλος ΟΑΣΑ) ως επικεφαλής ενός οργανισμού υπεύθυνου για την αστική κινητικότητα στην πρωτεύουσα, που εξυπηρετεί πάνω από 1 εκατομμύριο μοναδικούς επιβάτες την ημέρα και απασχολεί ομιλικά περίπου 8.000 εργαζομένους, θα ήθελα να σας ενημερώσω για την κρίσιμη κατάσταση στην οποία βρίσκονται σήμερα οι δημόσιες αστικές συγκοινωνίες και τις πιεστικές εκκρεμότητες εν εξελίξει προγραμμάτων, κάνοντας ταυτόχρονα ένα σύντομο απολογισμό του έργου μας.

Στη διάρκεια της θητείας μου (Δεκέμβριος 2013 – Νοέμβριος 2015) σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε μία νέα στρατηγική ενιαίου δικτύου (μετρό, ηλεκτρικός, λεωφορεία, τρόλεϊ, τραμ) με νέα προϊοντική πολιτική, μειώσεις τιμών για πρώτη φορά και ανασχεδιασμό του συγκοινωνιακού έργου με αποτέλεσμα την αύξηση της επιβατικής κίνησης και της πίστης της επιβατικής βάσης (passenger loyalty) το 2014.

Τα οικονομικά βελτιώθηκαν το προηγούμενο έτος, η καινοτόμος εφαρμογή mobile ticketing (TfA tickets) για αγορά εισιτηρίων από το κινητό τηλέφωνο λανσαρίστηκε με επιτυχία, υπογράφηκαν δύο έργα ΣΔΙΤ (Τηλεματική και Ηλεκτρονικό εισιτήριο), αναβαθμίστηκε η επαφή με τους πολίτες και η επικοινωνιακή πολιτική με τη δημιουργία νέας εταιρικής ταυτότητας (brand), εγκαινιάστηκε η πολιτική των ανοιχτών δεδομένων στις συγκοινωνίες και πραγματοποιήθηκε ο πρώτος μαραθώνιος προγραμματισμού για την ανάπτυξη εφαρμογών (hackathon), και καταρτίστηκε διετές πλάνο αναδιοργάνωσης του Ομίλου αντί οριζόντιων απολύσεων, ενώ υπογράφηκαν Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας.

Συγκεκριμένα, από τον Ιανουάριο του 2014, αποδείξαμε ότι υπάρχει τρόπος να υλοποιήσουμε δύσκολες μνημονιακές υποχρεώσεις προσδίδοντας κοινωνικό πρόσημο στην αναγκαία αναδιάρθρωση των αστικών συγκοινωνιών. Έτσι, το 2014 διαπραγματευθήκαμε με τους δανειστές με αξιοπιστία, οικονομικά στοιχεία και επιχειρήματα αποτρέποντας οριζόντιες απολύσεις 800 περίπου εργαζομένων και αυξήσεις τιμών που προβλέπονταν στο Μνημόνιο. 

Τους πείσαμε να μειώσουμε τις τιμές. Η μηνιαία κάρτα απεριορίστων διαδρομών μειώθηκε στα 30€ από 45€, το απλό εισιτήριο στο 1,20€ από 1,40€. Ως ισοδύναμο παρουσιάσαμε και συμφωνήσαμε ένα ολοκληρωμένο διετές πλάνο αναδιοργάνωσης του Ομίλου, με συγκεκριμένες δράσεις και χρονοδιάγραμμα, χωρίς οριζόντιες απολύσεις και χωρίς επιπλέον δημοσιονομικούς στόχους. Μάλιστα ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την πρόσληψη 450 οδηγών και τεχνικών ως αντικατάσταση των πολλών αποχωρήσεων λόγω συνταξιοδοτήσεων.

Η αναδιοργάνωση αποτελεί ένα πλάνο ανάπτυξης των Συγκοινωνιών Αθηνών που μπορεί να υλοποιηθεί σε συνεργασία με τις υπηρεσίες του ΟΗΕ (UNECE – Οικονομική Επιτροπή για την Ευρώπη) για την παροχή της απαραίτητης διεθνούς τεχνογνωσίας. Ο κ. Christian Friis Bach, Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ και Εκτελεστικός Γραμματέας της UNECE, έχει εξάρει την προσπάθεια των Συγκοινωνιών Αθηνών, όπως και όσοι έχουν συζητήσει μαζί μας και διαβάσει το πλάνο.

Για παράδειγμα, ο κ. Alain Flausch, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Ένωσης Δημοσίων Συγκοινωνιών (International Association of Public Transport – UITP), αλλά και ο Sir Peter Hendy, επικεφαλής των Συγκοινωνιών του Λονδίνου (Transport for London – TfL), προσφέρουν ανιδιοτελώς τη συνεργασία των φορέων τους. Το πλάνο αναδιοργάνωσης που καταρτίσαμε τον Ιούλιο του 2014 ψηφίστηκε τον Οκτώβριο του 2015 ως Παράρτημα Ι του Ν. 4337/2015.

Προτεραιότητά μας υπήρξε εξαρχής η κάλυψη των αναγκών δημόσιας μεταφοράς των κατοίκων του λεκανοπεδίου, μακριά από πολιτικές εντυπωσιασμού και τοπικά ρουσφέτια.

Έτσι, μειώσαμε τις τιμές για όλους, με βιώσιμο τρόπο βασισμένο σε ολοκληρωμένο σχέδιο (business plan) και επιστημονική μελέτη, και προχωρήσαμε σε μία νέα στρατηγική ενιαίου δικτύου με ανασχεδιασμό του συγκοινωνιακού έργου, ώστε τα Μέσα να λειτουργούν συμπληρωματικά, που ήδη αποδίδει θετικά, ιδιαίτερα στα προάστια όπου ολοκληρώθηκε η υλοποίηση, μετά από διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες.

Οι χρήστες των καρτών απεριορίστων διαδρομών αυξήθηκαν κατά 20,8%, η κοινή γνώμη σε ποσοστό 70% πιστεύει ότι οι αλλαγές θα έχουν θετική επίδραση γενικότερα στις μετακινήσεις και ο Όμιλος διεύρυνε την πίστη της επιβατικής του βάσης (passenger loyalty), ιδιαίτερα μάλιστα σε φοιτητές και νέους.

Αποδώσαμε αποτελεσματική δουλειά με χαμηλούς τόνους. Έτσι, ο Όμιλος αντιμετώπισε τη μείωση της κρατικής επιδότησης το 2014 κατά 36,5% σε σχέση με το 2013 (κατά 50% σε σχέση με το 2012), χωρίς να μειώσει το επιβατικό του έργο και για πρώτη φορά μετά από πέντε έτη συνεχούς πτώσης, το 2014 υπήρξε αύξηση της επιβατικής κίνησης κατά 1,4%.

Προωθήσαμε ενεργά την καινοτομία, τα ανοιχτά δεδομένα και τις νέες τεχνολογίες, με γνώμονα την καλύτερη εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού.

Έτσι, η καινοτόμος εφαρμογή του mobile ticketing (έκδοση εισιτηρίου με τη χρήση κινητού τηλεφώνου) έσπασε το ταμπού του χάρτινου εισιτηρίου, πραγματοποιήσαμε τον πρώτο μαραθώνιο προγραμματισμού για την ανάπτυξη εφαρμογών με ανοιχτά δεδομένα συγκοινωνιών (hackathon) με ρεκόρ συμμετοχών για τέτοιο γεγονός στην Ελλάδα, ενώ η τηλεματική (που θα ενημερώνει το κοινό με ακρίβεια πότε θα έρθει το λεωφορείο) και το ηλεκτρονικό εισιτήριο (με την τοποθέτηση πύλων εισόδου στο μετρό που θα ανοίγουν με «έξυπνες κάρτες», τις οποίες ο πολίτης θα φορτίζει για να πληρώνει αναλογικά με τη χρήση), έργα που ξεμπλόκαραν, υπογράφηκαν και ξεκίνησαν να υλοποιούνται το 2014, εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και τον εκσυγχρονισμό του Ομίλου. 

Στηρίξαμε ουσιαστικά τους εργαζομένους. Έτσι τους προστατεύσαμε από τις οριζόντιες απολύσεις,ενώ υπογράφηκαν Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ) και στις τρεις ΑΕ του Ομίλου.

Επιδείξαμε κοινωνική ευαισθησία και προσφέρουμε βοήθεια προς τους συνανθρώπους μας, μακριά από την επικοινωνιακή εκμετάλλευση της κατάστασής τους. Έτσι, ο Όμιλος συνεισέφερε και συνεισφέρει στις ειδικές μετακινήσεις των προσφύγων με οργανωμένο και ασφαλή τρόπο, όπως και ό,τι άλλο είναι απαραίτητο, κάτι που έχει ήδη αναγνωρίσει με θερμά λόγια ο Αναπληρωτής Υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Γ. Μουζάλας.

Ετοιμάσαμε μία καινοτόμο δράση κοινωνικής αλληλεγγύης, το «κοινωνικό εισιτήριο», έχοντας ως στόχο την παροχή μηνιαίων καρτών ή/και εισιτηρίων σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «tickets 4 social solidarity» με χρήση μεθοδολογίας και εργαλείων crowdsourcing και crowdfunding. Ελπίζουμε η συγκεκριμένη πρωτοβουλία να ολοκληρωθεί και να λειτουργήσει πριν το τέλος του έτους, όπως είναι ο προγραμματισμός.

Το τι κάναμε στον Όμιλο είναι τεκμηριωμένο, καταγεγραμμένο και αναρτημένο στο Διαδίκτυο, όπως για παράδειγμα η Έκθεση Πεπραγμένων, την οποία και σας επισυνάπτω.

Η οικονομική κατάσταση του Ομίλου είναι οριακή με κίνδυνο στο εγγύς μέλλον την μη καταβολή της μισθοδοσίας και την μη πληρωμή άλλων ανελαστικών δαπανών για την ασφαλή κίνηση των Μέσων, η οποία και θα στηρίζεται σε έκτακτες επιδοτήσεις του κεντρικού κράτους. Οι φορείς έχουν καταθέσει ότι οι ανάγκες επιπλέον κρατικής χρηματοδότησης για να βγει η χρονιά είναι € 29 εκ. για την ΟΣΥ και € 11 εκ. για τη ΣΤΑΣΥ.  

Αποχωρώντας από τη διοίκηση των Συγκοινωνιών Αθηνών, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσοι στηρίζουν τις αστικές συγκοινωνίες να παραμείνουν δημόσιες, προσιτές, σε λειτουργία και με όραμα ανάπτυξης. Πρωτίστως τους περίπου 8.000 εργαζομένους του Ομίλου που στηρίζουν καθημερινά το συγκοινωνιακό έργο της πρωτεύουσας σε δύσκολες συνθήκες.

Όπως επίσης και τα μέλη του Διοικητικού μου Συμβουλίου που ενστερνίστηκαν το όραμα και την υλοποίησή του. Και ασφαλώς, το Γραφείο του Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης, κ. Γ. Δραγασάκη για την εμπιστοσύνη στη σχετική επαφή με τους θεσμούς τον Απρίλιο του 2015, το Γραφείο του κ. Γ. Σταθάκη ως αρμόδιου Υπουργού κατά την προηγούμενη κυβέρνηση, και τη Γενική Γραμματέα κα Θ. Πέρκα, χωρίς την οποία οι αστικές συγκοινωνίες το καλοκαίρι θα είχαν καταρρεύσει.

Επίσης, τον κ. Μ. Χρυσοχοΐδη που ως αρμόδιος Υπουργός με πρότεινε στα 35 μου χρόνια στο ρόλο αυτό και μαζί με όλη την τότε πολιτική ηγεσία, συμπεριλαμβανομένου του τότε Πρωθυπουργού και του Γραφείου του, στήριξαν τις πρωτοβουλίες μας στις δημόσιες αστικές συγκοινωνίες χωρίς κομματικές παρωπίδες, αλλά με εθνική ευθύνη. Ό,τι πετύχαμε, έγινε χάρη στο διάλογο, τη συνεννόηση και τη συναίνεση, ανεξάρτητα από οτιδήποτε άλλο πέρα από τον κοινό στόχο για καλύτερες αστικές συγκοινωνίες.

Μέσα στην κρίση τα πραγματικά ισοδύναμα είναι η στήριξη των δημοσίων αγαθών. Επί της θητείας μου, όσο υπήρξε απρόσκοπτη, αυτό διασφαλίστηκε στο μέγιστο βαθμό για τις αστικές συγκοινωνίες. Ο Όμιλος χρειάζεται να «τρέξει» με ταχύτητα και σωστό τρόπο την αναδιoργάνωσή του, να επιβιώσει οικονομικά και να θωρακίσει το δημόσιο χαρακτήρα των αστικών συγκοινωνιών.

Οφείλει να δώσει έμφαση στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού του, να λανσάρει νέα προϊόντα, να εκσυγχρονίσει και να εξορθολογίσει τη λειτουργία του, έτσι ώστε να υλοποιήσει το όραμά του, δηλαδή, να βελτιώσει τις προσφερόμενες υπηρεσίες και ο πολίτης να αγαπήσει ακόμη περισσότερο τα Μέσα, να αυξήσει την αστική κινητικότητα και να συμβάλει θετικά στην οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανάπτυξη της πρωτεύουσας.

Έτσι, να καταφέρουμε αυτό που επαναλαμβάνω συχνά και έχει γράψει ο καναδός δημοσιογράφος Charles Montgomery: «Μια προηγμένη πόλη δεν είναι ένα μέρος, όπου οι φτωχοί μετακινούνται με αυτοκίνητα, αλλά αυτή όπου ακόμη και οι πλούσιοι χρησιμοποιούν μέσα μαζικής μεταφοράς».

Με τιμή,

Γρηγόρης Δημητριάδης».

ΠΗΓΗ – METAFORESPRESS